31 | Αύγουστος | 2011

Αύγουστος 2011
Δ	Τ	Τ	Π	Π	Σ	Κ
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30	31

Αρχείο για 31 Αυγούστου, 2011

Λογοκρισία …part 2

Posted: 31 Αυγούστου, 2011 in Ιστορία, Τέχνη, άρθρα-συνεντεύξεις

Απολυταρχία και λογοκρισία

Από τα τέλη του 15^ου έως και τον 18^ο αιώνα, οι κυβερνήσεις στον καθολικό κόσμο προσπάθησαν να ελέγξουν την παραγωγή εντύπων. Για παράδειγμα, ο βασιλιάς Ερρίκος Η΄ το 1543 απαγόρευσε σε άντρες μέσου ή χαμηλού επιπέδου και σε όλες τις γυναίκες , εκτός από αυτές που είχαν ευγενική καταγωγή, την ανάγνωση της Βίβλου.

Στη δε Γαλλία από το 1760 έως το 1790 τα έργα των δημοφιλέστερων συγγραφέων δημοσιεύονταν κυρίως εκτός χώρας, καθώς στο πλαίσιο της απόλυτης μοναρχίας που επικρατούσε, πάνω από 800 συγγραφείς, τυπογράφοι και βιβλιοπώλες φυλακίστηκαν στη Βαστίλη.

Στη λίστα των απαγορευμένων βιβλίων, περίοπτη θέση κατείχαν τα έργα του Ρουσσώ, όπου στηλίτευε τις ανισότητες μεταξύ των ανθρώπων.

Επίσης, ο κυριότερος εκπρόσωπος του Διαφωτισμού, ο Βολταίρος, εξορίστηκε επειδή ήταν υπέρμαχος της ατομικής ελευθερίας και της ελευθερίας του λόγου και της έκφρασης.

Το 1830 στη Γαλλία επιβλήθηκε αυστηρότατη λογοκρισία , η οποία εντάθηκε το 1835, προκειμένου να προστατευτεί η μοναρχία. Αυτό αποτέλεσε ένα από τα αίτια της επανάστασης του 1848. Ένας από τους παραγωγικότερους Γάλλους συγγραφείς μάλιστα, ο Βίκτωρ Ουγκώ, μεγάλωσε τη λίστα των απαγορευμένων βιβλίων με το « Οι Άθλιοι».

Διώξεις και αποκλεισμό Εβραίων υπήρξαν στο απολυταρχικό καθεστώς της Πρωσίας, ενώ στην Ολλανδία ο Σπινόζα διώχθηκε για τις θεωρίες του πάνω στη σχέση πνεύματος και ύλης. Στη δε Ρωσία ο μεγάλος συγγραφέας Φ.Ντοστογιέφσκι, αγωνιστής κι επαναστάτης, εξευτελίστηκε και βασανίστηκε επειδή εναντιώθηκε στην πολιτική του τσάρου Νικόλαου Ά.

Η λογοκρισία απλώθηκε και στη ζωγραφική: σάλος δημιουργήθηκε με την παρουσίαση στο Salon de Paris Το 1863 των έργων του Manet, «πρόγευμα στη χλόη» και «Ολυμπία», τα οποία θεωρήθηκαν άκρως προκλητικά.

Νεώτερα χρόνια

Τη ναζιστική περίοδο δεν ήταν σπάνιες οι περιπτώσεις μαζικής καύσης βιβλίων, όπως αυτή του 1933 στο Βερολίνο, από μια μαινόμενη ναζιστική νεολαία. . Ο κορυφαίος γερμανός πεζογράφος Τόμας Μαν[1], αυτοεξορίστηκε αλλά τα βιβλία του ,σε αντίθεση με εκείνα του αδερφού Χάινριχ, δεν κάηκαν.

Στην Ισπανία , οι φασίστες του Φράνκο το 1936 εκτέλεσαν[2] το μεγάλο αντιφασίστα συγγραφέα και ποιητή Λόρκα[3].

Ο σκοταδισμός , ο νέο-συντηρισμός και ο πουριτανισμός δεν υποχώρησαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και η διάδοση ιδεών μέσω των βιβλίων κυνηγήθηκε άγρια στις νεότερες δεκαετίες.

Στη δεκαετία του ’50 στο χορό μπήκαν και τα έργα επιστημονικής φαντασίας, προκαλώντας συζητήσεις κι αντιδράσεις.

Η νέα μορφή λογοκρισίας είναι το μποϊκοτάζ που έκαναν κατά καιρούς σε βιβλία αλυσίδες βιβλιοπωλείων , καταδικάζοντάς τα είτε σε εμπορική αποτυχία είτε σε περικοπές. Ο «ανένδοτος» αγώνας που κήρυξε η εκκλησία και οι διαδηλώσεις πιστών εναντίον των βιβλίων «Ο Κώδικας ντα Βίντσι» και « Τα Ευαγγέλια του Ιούδα», είναι μια άτυπη μορφή λογοκρισίας.

Η πιο σκληρή χώρα σε αυτό το σημείο είναι η Ιρλανδία , η οποίο δεν έχει επιτρέψει την κυκλοφορία του βιβλίου της Madonna, «Sex».

Δικαίωση και αισιοδοξία συνιστά η βράβευση του Ρώσου συγγραφέα Σολζενίτσιν[4] από τον πρόεδρο Πούτιν το 2007. Ο συγγραφέας αποκάλυψε την ωμότητα στα σταλινικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, με τα έργα «Μια μέρα στη ζωή του Ιβάν Ντενίσοβιτς» και «Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ», προκαλώντας την οργή των σοβιετικών αρχών και τη στέρηση της σοβιετικής του υπηκοότητας το 1974. Τελικά ο συγγραφέας επέστρεψε στη Ρωσία το 1994 , μετά από 20ετή εξορία.

Η λογοκρισία στην ελληνική λογοτεχνία

Στην Ελλάδα η στρατιωτική χούντα λογόκρινε αυστηρότατα ακόμα και τα βιβλία ελλήνων κλασσικών. Η Λυσιστράτη του Αριστοφάνη ήταν απαγορευμένη, καθώς και κάθε έργο που γεννούσε έστω την υποψία ύπαρξης κομμουνιστικών ιδεών. Να σημειωθεί ότι το ίδιο έργο ήταν για πολλές δεκαετίες απαγορευμένο στις ΗΠΑ, με βάση τον ομοσπονδιακό νόμο του 1873 περί αισχρολογίας. [5]Την περίοδο της χολυντας επίσης είχαμε δημόσια καύση βιβλίων του Δ. Σολωμού, Κ.Παλαμά, Ν.Καζαντζάκη και ξένων όπως των Ντοστογιέφσκι, Ζολά, Τολστόι, κά.

Περιπτώσεις παρόμοιων διωγμών σε άλλες χρονικές στιγμές:

Η πάπισσα Ιωάννα, του Ροΐδη, για βλασφημία.
Ο τελευταίος πειρασμός, και Καπετάν Μιχάλης , του Καζαντζάκη
Το ποίημα του James Kirkup , όπου παρουσιάζει το Χριστό πάνω στο σταυρό να κάνει ομοφυλοφιλικές σκέψεις , 1976
Το Μν, του Μίμη Ανδρουλάκη
Το 2001 θύελλα αντιδράσεων προκαλεί η προσωρινή απόσυρση του μυθιστορήματος «Ζιγκ ζαγκ στις νεραντζιές» της Έρσης Σωτηροπούλου, με το χαρακτηρισμό του ως πορνογραφικό[6].