-
Art Signals - Costas Evaggelatos
Όταν ο κος Ευαγγελάτος μου είπε να πω δυο λόγια στην έναρξη της έκθεσής του, με έπιασε άγχος. Έβαλα κάτω χαρτί και μολύβι και κατέγραψα τις σκέψεις μου. Βγήκε ένα κείμενο γεμάτο μεγαλόπνοες λέξεις, ωραίο συντακτικό, περίτεχνα σχήματα λόγου, κλπ
Η επόμενή μου κίνηση ήταν …να το σχίσω!
Ξέρετε, όταν ο καλλιτέχνης διαθέτει ταλέντο, χαρακτήρα, καλλιέργεια και δύναμη παλέτας και μυαλού, δε χρειάζονται τα πολλά λόγια.
Όταν τελείωνα τις σπουδές μου και κάπου είδα ένα βίντεο για τον καλλιτέχνη, και διάβαζα άρθρα σε τοπικά κυρίως ΜΜΕ, δεν ξέρω γιατί, είχα σχηματίσει την εικόνα του απλησίαστου, του απροσπέλαστου .
Γνωρίζοντάς τον όμως προσωπικά όλο αυτό κατέρρευσε με το πρώτο του χαμόγελο. Χαμόγελο ψυχής.
* * * *
ΕΠΙΤΥΧΗΣ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ART SIGNALS ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΥ
Κώστας Ευαγγελάτος - Φιλίπ Ζαμέτ
Στη Σύγχρονη Πινακοθήκη villa ΡΟΔΟΠΗ, Μεσολωρά 7 και Βύρωνος στο Αργοστόλι,έγινε με μεγάλη επιτυχία η έναρξη της έκθεσης ART SIGNALS του Κώστα Ευαγγελάτου.Η ιστορικός τέχνης, μουσειολόγος και επιμελήτρια εκθέσεων Στέλλα Λιάτου έκανε αισθητική εισήγηση πάνω στα έργα του καλλιτέχνη, αναφέροντας στο εκλεκτό ακροατήριο που παραυρέθηκε στο άνοιγμα της ετήσιας εικαστικής παρουσίας του Ευαγγελάτου στο γενέθλιο τόπο και χώρο του τα εξής:
« Ανακάλυψα πίσω από τις λέξεις του , και κυρίως πίσω από τα έργα του- γιατί αυτή είναι η γλώσσα επικοινωνίας ενός καλλιτέχνη- ότι κατά καιρούς στη ζωή μας συναντάμε άτομα που μοιάζουν να κινούνται σε κάποιους παράλληλους διαφορετικούς μικρόκοσμους με εμάς. Έτσι κι εδώ. Αυτός ο χώρος είναι η είσοδος σε ένας από αυτούς μέσω των έργων του καλλιτέχνη.
Ειδικά με τα νέα του έργα. Μορφές στο φόντο συνδέουν πραγματικότητα και φαντασία. Ο Άμος Οζ είχε πει ότι κάποιοι συνδέουν τη φαντασία με την ντροπή και την αναξιοπρέπεια. Φοβούνται το τέρας που κρύβουν μέσα τους και που με τη βοήθεια της φαντασίας θα αποκαλυφθεί. Κάποιοι όμως, όπως ο κος Κ.Ευαγγελάτος κοινωνούν τη φαντασία τους σε όλους μας, γιατί μέσα από αυτή ο θεατής έρχεται σε επαφή με τη ζωή , ίσως με τη χαρά ίσως με την αγωνία αλλά σίγουρα με την αγάπη.Οι γυναικείες μορφές του μοιάζουν να ζουν μέσα σε ένα άχρονο τοπίο, αιώνια αθώες και έφηβες. Μοιάζουν να αναδύονται μέσα από σύννεφα μνήμης κι όχι λήθης,
να σχηματίζονται από τα σταλαγματιές χαράς και λύπης,
να χαμογελούν αδιόρατα όχι σαν ψυχρές Καρυάτιδες ,
αλλά μυστικιστικά, σαν Μονα Λίζες,
σαν να κρύβεται στις άκρες των χειλιών τους όχι η σιωπή, αλλά η γνώση.
Η χρωματική παλέτα του είναι κυρίως φωτεινή και αισιόδοξη, υποδηλώνει μέρα καλοκαιριού κρυμμένη κάτω από τις σκιές δέντρων ή τη σκιά ενός κίονα που ξεπροβάλλει θυμίζοντας το παρελθόν μας. Ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις που το χρώμα σκουραίνει , όμως κι εκεί σπάζει από εκρήξεις χρωμάτων, σαν να χάραξε κάποιος τη νύχτα με γυαλί κι έσταξε αίμα και ζωή.Όπως όμως και να μεταφράσει κάποιος τα νέα έργα του καλλιτέχνη- και όσα είπα ήταν η προσωπική μου ανάγνωση- σίγουρα θα νιώσει τη σιγουριά που εκπέμπουν.
Θεωρώ- ή καλύτερα να πω, αισθάνομαι – ότι αποτελούν το πιο ώριμο βήμα του καλλιτέχνη, την Ιθάκη που αναζητούσε. Μετά από αυτά σίγουρα έχει πολλά ακόμα βήματα να περπατήσει στο δρόμο της συνεχούς καλλιτεχνικής αναζήτησης, παρά ταύτα η αίσθησή μου παραμένει ότι τα έργα αυτά θα αποτελέσουν ένα από τα κομβικότερα σημεία της καλλιτεχνικής του διαδρομής.
Κώστας Ευαγγελάτος
Κι ίσως ίσως , οι τελευταίες του δημιουργίες να εκφράζουν τους στίχους από προηγούμενη ποιητική του συλλογή, ΡΟΠΗ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ, με τους οποίους τον έχω συνδέσει στο μυαλό μου άρρηκτα:
“Ανάγλυφα τυπώνω παραστάσεις
συνεύρεσης εφήβου
με την Τέχνη ”Η Θαυμάσια και ατμοσφαιρική εικαστική βραδυά ολοκληρώθηκε με δροσερό κοκτέιλ στον κατάφυτο και ανθισμένο κήπο κάτω από το φως της θερμής πανσελήνου του Ιουλίου.Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι 5 Σεπτεμβρίου 2011.πληροφορίες: 26710 28501,6944621286
Αρχείο για Ιουλίου, 2011
η αρχιτεκτονική των μουσείων
Posted: 23 Ιουλίου, 2011 in Μουσειολογία, ΤέχνηΕτικέτες: μουσείο, μουσειολογία
national gallery of modern and contemporary art- Rome
Τις τελευταίες δεκαετίες φαίνεται ότι τα μουσεία χρησιμοποιούν την αρχιτεκτονική ως μέσο για να εδραιώσουν το νέο τους ρόλο, αυτό του χώρου απόλαυσης και ευχαρίστησης .
Το να χρησιμοποιείς και να επενδύεις ένα τεράστιο ποσό σε ιδιαίτερα κτήρια έχει να κάνει λιγότερο με το ρόλο του μουσείου σαν «μη κερδοσκοπικό ινστιτούτο» και περισσότερο με τον εκμοντερνισμό ,που χαρακτηρίζει τη εποχή μας, καθώς και με κυβερνητικές πολιτικές σχετικά με την αναγέννηση οικονομικά υποβαθμισμένων περιοχών.
Φυσικά υπάρχουν και πολλοί άλλοι παράγοντες που έχουν επηρεάσει αυτό το φαινόμενο. Από τη μια πλευρά, κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι αυτά τα κτήρια δίνουν ένα χαρακτηριστικό τόνο στη σύγχρονη αρχιτεκτονική έρευνα , όσο αφορά στο σύνθετο ρόλο του μουσείου. Ταυτόχρονα, αυτές οι κατασκευές βοηθούν το μουσείο να προσδιορίσει τον εαυτό του ως ένα σημαντικό δημόσιο κτήριο ,που εκφράζει μια ευρύτερη πολιτιστική ανάπτυξη, πέρα από κάθε προσπάθεια που έκαναν οι καλλιτέχνες και οι συλλέκτες να ελέγξουν τον κόσμο της τέχνης.
Στη δεκαετία του ’90 τα μουσεία τέχνης παρουσιάζουν μια άνθιση όσο αφορά την αρχιτεκτονική μορφή τους. Καινούριες κατασκευές εμφανίζονται στην Ευρώπη, σε μια προσπάθεια να δικαιολογήσουν την ύπαρξή τους στο όνομα της τέχνης και του καλού του κοινού. Είναι γεγονός ότι νέες κατασκευαστικές φόρμες μουσείων αναπτύχθηκαν μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τόσο στη Β. Αμερική όσο και την Ευρώπη. Μέχρι εκείνη την περίοδο τα κτήρια με την μορφή αρχαίου ελληνικού ή ελληνιστικού ναού, έμοιαζαν να είναι η καταλληλότερη και η πλέον εγκεκριμένη μορφή για ένα μουσείο. Αλλά αυτό ο τύπος δεν είναι αρκετός πια. Τα μουσεία τέχνης ήθελαν να γίνουν ελκυστικά σε νέο, μεγαλύτερο κοινό.
Ήδη πιο πριν, η δεκαετία του ’80 χαρακτηρίζεται από μια μετα-μοντέρνα προσέγγιση της τέχνης: πέρα από την υπάρχουσα τέχνης της ελίτ ένα άλλο είδος είχε παραχθεί από το κοινό και απευθυνόταν στο κοινό, η τέχνη των μαζών. Καλλιτεχνικές υπερπαραγωγές, εκθέσεις που στόχευαν στη μεγαλύτερη κάλυψη και δημοσιότητα για να προσελκύσει το κοινό, αναπτύχθηκαν. Υπό το όνομα της «δημοκρατίας», οι «υπερπαραγωγές τέχνης» προσπάθησαν να μειώσουν τους όρους «εκπαιδευτικό», ελιτιστικό, και ακαδημαϊκό, το οποίο συνόδευε το μουσείο τέχνης στο μυαλό του κοινού. Ήρθε η ώρα όπου τα μουσεία ανέπτυξαν έννοιες όπως τη χαρά, τη διασκέδαση και τη χαλάρωση στο περιεχόμενό τους. Στην προσπάθεια να αποτινάξουν την παλιά εικόνα ενός ιερού χώρου, ανοικτού μόνο σε μια ελίτ τάξη, τα μουσεία έχουν πια εντυπωσιακά και μοντέρνα εστιατόρια και καφετέριες, θέατρα και μαγαζιά.
Δεν είναι ξεκάθαρο αν τα ινστιτούτα ή οι επισκέπτες είναι αυτοί που οδηγούν τις εξελίξεις, αλλά είναι γεγονός ότι οι απαιτήσεις του επισκέπτη έχουν αλλάξει. Δεν αποτελεί πια μια ελιτιστική τάξη υψηλού μορφωτικού επιπέδου αλλά μια ομάδα καλύτερα ενημερωμένη. Ή τουλάχιστον οι επαγγελματίες του χώρου έχουν κατανοήσει ότι χρειάζεται να αλλάξουν τη στάση τους απέναντι στο κοινό τους, με σκοπό να κερδίσουν την προσοχή του και να ικανοποιήσει τις ανάγκες του.
Η χρήση πολυμέσων και της νέας τεχνολογίας για την εικαστική έκφραση έχουν αλλάξει δραματικά την έννοια των μουσείων τέχνης και τώρα πια το κοινό περιμένει ένα περιβάλλον που ικανοποιεί την περιέργειά τους στη μοντέρνα τέχνη και την τεχνολογία σε αυτή, ώστε ένα κτήριο να μπορεί να διασαφηνίσει την ίδια του την ύπαρξη σε άμεση συνάρτηση με τη νέα τεχνολογία
Όμως, τα τελευταία χρόνια είναι φανερό ότι τα μουσεία τέχνης απαιτούν ένα νέο ρόλο και λειτουργία, πιο ελκυστικά για το κοινό και που να βοηθούν στην αναγέννηση ενός ολόκληρου πεδίου, χρησιμοποιώντας την αρχιτεκτονική ως αφετηρία.
Το Guggenheim Μουσείο στο Bilbao και το Lowry Center απέδειξαν ότι η αρχιτεκτονική μπορεί να λειτουργήσει ως ένας επιπρόσθετος – και ίσως και ο κύριος παράγοντας – στην ανασύνταξη του ρόλου του μουσείου τέχνης.
* * *
Κείμενο: Στέλλα Ο.Λιάτου, μέρος της τελικής εργασίας του μεταπτυχιακού M.A. i n Museum and Artefact Studies
I'll keep you hidden
Πολλοί μπερδεύουν τη φαντασία με την αμαρτία, με την αναξιοπρέπεια.
Φοβούνται το τέρας που μπορεί να ζει μέσα τους και που με την βοήθεια της φαντασίας, θα αποκαλυφθεί.
Αυτό έχει να κάνει με την παιδεία ενός ανθρώπου, μπορεί και να έχει σχέση με τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις, όποιες κι αν είναι αυτές. Μπορεί να προέλθει ακόμα κι από χαμηλή αυτοπεποίθηση. Ή από το μίσος που αισθάνεται για τον εαυτό του.
Πάρτε παράδειγμα τους ανθρώπους που λειτουργούν με φανατισμό, όποια κι αν είναι τα πιστεύω τους. Αριστερούς, κεντρώους, μουσουλμάνους, χριστιανούς, εβραίους…οποιονδήποτε λειτουργεί με φανατισμό. Έχω παρατηρήσει ότι ο φανατικός λειτουργεί 100% δημόσια , δεν λειτουργεί ποτέ ιδιωτικά. Δεν έχει ιδιωτική ζωή. Ο φανατικός ενδιαφέρεται πάντα περισσότερο για σένα παρά για τον εαυτό του. Είναι πάρα πολύ αλτρουιστής. Θέλει να σε αλλάξει. Συνεχώς λέει ότι σε αγαπάει και θέλει να σε αλλάξει. Όλη την ώρα όμως ασχολείται με τα δικά σου. Αν καπνίζεις , θέλει να σου αλλάξει αυτή τη βλαβερή συνήθεια. Για το καλό σου. Αν ψηφίζεις, θέλει να σου αλλάξει αυτό που ψηφίζεις, πάλι για το καλό σου. Πέφτει συνεχώς στο λαιμό σου να σε αγκαλιάσει. Αν αποδειχθεί ότι τελικά δεν αλλάζεις και τόσο εύκολα, τότε θα σε στραγγαλίσει.
Είτε έτσι είτε αλλιώς, σου έχει καθίσει στο λαιμό.
— Άμος Οζ, ΒΗΜΑgazino,29 Μαίου 2005 —
Σχέδιο Jean Nouvel για το μουσείο (το Λούβρο της ερήμου) στο Abi Dhabi
Πάντα ήθελα να γράψω κάποια κείμενα σχετικά με την επιστήμη της Μουσειολογίας που αναπτύσσεται και κερδίζει καθημερινά έδαφος. Μια επιστήμη που αναφέρεται στη νέα προσέγγιση πολιτιστικών ιδρυμάτων, όπως είναι το μουσείο. Το μουσείο που σε γενικές γραμμές έχει παραμείνει στη χώρα μας ένας σκονισμένο χώρος , εσωστρεφής και απομονωμένος από το ευρύ κοινό, που περιμένει τους επισκέπτες σα βασίλισσα πάνω στο θρόνος της – απόμακρη, με μια αίσθηση ανωτερότητας.
Προσπαθώντας να επεξηγήσει κανείς κάτι τόσο κοινό στο μυαλό όλων, όσο ο όρος ‘μουσείο’, είναι σαν να προσπαθεί να εξηγήσει τον όρο «δέντρο», για παράδειγμα. Ένα σύνηθες λεξικό ορίζει το μουσείο σαν: « Ένα κτίριο στο οποίο αντικείμενα καλλιτεχνικού, επιστημονικού ή ιστορικού ενδιαφέροντος φυλάσσονται και εκθέτονται».
Η λατινική λέξη museum είχε μια ποικιλία εννοιών μέσα στους αιώνες. Την κλασσική περίοδο σηματοδοτούσε ένα ναό αφιερωμένο στις Μούσες, αυτές τις 9 πνευματώδεις νεαρές θεότητες που προστάτευαν το έπος, την ποίηση, την ιστορία, την τραγωδία, την κωμωδία, τον χορό και την αστρονομία. Το πιο ονομαστό μουσείο της περιόδου εκείνης ιδρύθηκε στην Αλεξάνδρεια τον 3ο αι π.Χ. από τον Πτολεμαίο Σωτήρα, και καταστράφηκε κατά τη διάρκεια πολιτικών αναταραχών τον 3ο αι. μ.Χ.
Αν και η έννοια του μουσείου για τους αρχαίους Έλληνες και τους Ρωμαίους ήταν διαφορετική από την σύγχρονη, όμως και στην αρχαιότητα υπήρχαν δημόσιες συλλογές από αντικείμενα που είχαν ιδιαίτερη αισθητική, ιστορική, θρησκευτική ή μαγική σημασία . Η ιδέα του μουσείου δεν εμφανίστηκε στην Δυτ.Ευρώπη κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, αλλά στον 17ο αιώνα, άρχισε να αναγεννάται η έννοιά του στην Ευρώπη. Η πρώτη χρήση του όρου στην Αγγλία ήταν το 1682 και αφορούσε στην συλλογή παράξενων, σπάνιων και εξωτικών αντικειμένων που ο ευγενής Elias Ashmole παραχώρησε στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Από τις ιδιωτικές συλλογές κρατών και ευγενών, το μουσείο εξελίχθηκε στο δημόσιο επιμορφωτικό ίδρυμα που γνωρίζουμε σήμερα (3). To ICOM (Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων), το 1974 όρισε: « Μουσείο, είναι ένα μη-κερδοσκοπικό, μόνιμο ίδρυμα, το οποίο αποκτά, διατηρεί και συντηρεί, ερευνά και εκθέτει, με σκοπό τη μελέτη, εκπαίδευση και ευχαρίστηση, το υλικό της παρουσίας του ανθρώπου και του περιβάλλοντός του».
Η Ένωση Μουσείων (Museum Association, UK), to 1980, προσπάθησε να δώσει έναν πιο πλήρη ορισμό:
«Ένα μουσείο είναι ένα ίδρυμα το οποίο συλλέγει, διατηρεί, εκθέτει και διαλέγεται υλικό και σχετιζόμενες πληροφορίες για το δημόσιο καλό». Ιδιαίτερη συζήτηση προκάλεσε ο όρος «σχετιζόμενες πληροφορίες» και ο oποίος προστέθηκε μετά από έντονες διαφωνίες. Πολλοί θεώρησαν αυτό τον όρο αρκετά ασαφή.
Κι άλλοι όροι που διατυπώθηκαν από ανάλογους οργανισμούς προκάλεσαν μια μικρή ή μεγαλύτερη μερικές φορές αντίδραση, καθώς προσπαθώντας να αποδιασαφηνίσουν τον όρο Μουσείο και τις λειτουργίες του, κατέληγαν να προκαλούν έναν μικρό αποπροσανατολισμό και να διευρύνουν τις λειτουργίες ενός Μουσείου σε δυσδιάκριτα όρια.
Κέντρα Τέχνης, Επιστημονικά κέντρα και πλανητάρια που διέθεταν μια μικρή συλλογή, οδήγησαν στην ανάγκη διαμόρφωσης ειδικών όρων για κάποιες κατηγορίες ιδρυμάτων ή κέντρων δημιουργίας ή ιστορίας, κλπ.
Πέρα όμως από τις επιμέρους διαφορές όλες οι προσπάθειες είχαν ένα κοινό σημείο: όλοι συμφωνούσαν στον εκπαιδευτικό χαρακτήρα του μουσείου και στο καθήκον τους να διατηρούν και να διαφυλάσσουν συλλογές για το δημόσιο καλό. Η διαφορά είναι ότι στο παρελθόν το ενδιαφέρον επικεντρωνόταν στον σκοπό και στις λειτουργίες του μουσείου, ενώ τώρα στον κοινωνικό του ρόλο, τουλάχιστον όσο αφορά στο χώρο των ΗΠΑ και της Δυτ. Ευρώπης.
Ίσως όμως αυτό που πρέπει να μείνει είναι πως το μουσείο δεν είναι ένα άψυχο κτίριο, με υπαλλήλους υποχρεωμένους να κάνουν ή να μην κάνουν κάτι. Είναι ένας οργανισμός με ανθρώπους που δουλεύουν μέσα και με ανθρώπους που το επισκέπτονται. Και ο,τιδήποτε έχει να κάνει με ανθρώπινο δυναμικό έχει να κάνει με την ψυχή, την ευχαρίστηση και την προσωπικότητα.
Ίσως λοιπόν αναλύοντας τόσο πολύ τον όρο Μουσείο, καταλήξουμε σε μουσεία-Disneylands/ malls κυνηγώντας τους πελάτες, την επιχορήγηση και το κέρδος χάνοντας την ποιότητα αλλά και τον πολιτιστικό ρόλο που έχει να διαδραματίσει.
Προσωπικά, θα προτιμούσα τον όρο, και κατά επέκταση το σκοπό του μουσείου, να διαχέεται από το πνεύμα δηλώσεων σαν της June Jordan, μιας μαύρης ποιήτριας που ηλέκτρισε το κοινό της σε ένα σεμινάριο Μουσειολογίας στο Brooklyn, λέγοντας:
“ δεν μπορείτε να διδάξετε τους ανθρώπους μου τι πρέπει να γνωρίζουν – και πρέπει να γνωρίζουν την Αλήθεια. Και πρέπει να γνωρίζουν ότι τίποτα δεν είναι πιο σημαντικό από την Ανθρώπινη Ζωή »
Κι έκλεισε:
« Οδηγήστε με στο μουσείο και δείξτε μου τον εαυτό μου,
δείξτε μου τους ανθρώπους μου,
δείξετε μου την ψυχή της Αφρικής….»
(Το κείμενό μου αυτό έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό Κεφαλονίτης, Γενάρης 2011)
===========================================================-=========
Πηγές κειμένου:
- Schwarz C., The Wordsworth School Dictionary, (Wordsworth Editions, 1990)
- Alexander E.P., Museums in Motion: an introduction to the history and functions of Museums, (Alta Mira Press, 1996), σσ.6-7
- Abrose T. and Paine C., Museum Basics, (London, Routledge, 1993), σσ.6-8
- Kanavagh G., Museum Provision and Professionalism, (London: Routledge, 1994), σ. 36
- Alexander E.P., Museums in Motion: an introduction to the history and functions of Museums, (Alta Mira Press, 1996), σσ.6-7
sliatou 