Archive for the ‘Τέχνη’ Category
Biedermeier – PreRaphaelites
περί λογοκρισίας…3
Posted: 22 Σεπτεμβρίου, 2011 in Τέχνη, άρθρα-συνεντεύξειςΕτικέτες: τέχνη, ιστορία
Αλ. Αλεξανδράκης - "Συνοικία το όνειρο", 1961
Λογοκρισία στον κινηματογράφο – Στον ελληνικό κινηματογράφο
Στον 20ο αιώνα, ο κινηματογράφος αποτελούσε μια ακόμα μορφή έκφρασης και επικοινωνίας. Όπως υποστηρίζει ο δημοσιογράφος/κριτικός κινηματογράφου, Ronald Bergen, οι ταινίες δεν γίνονται για ένα συγκεκριμένο κοινό αλλά για να εκφραστεί ό ίδιος ο δημιουργός[1] – ή τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε να είναι.
Οι Γαλλικές ταινίες «Οι επισκέπτες της νύχτας», 1942, και η «Τα παιδιά του παραδείσου», 1945, χρησιμοποίησαν την αλληγορία ως μέσο για να αποφύγουν τη Γερμανική λογοκρισία.
Η Ιταλική κυβέρνηση απαγόρευσε το Νεορεαλισμό, θεωρώντας ότι μείωναν οι ταινίες αυτού του ύφους, το εθνικό της κύρος. Στη δε Ρωσία, ο Αϊζενστάιν έπεσε σε δυσμένεια και παροπλίστηκε παροδικά, έως το τελευταίο του έργο «Ιβάν ο Τρομερός» , με το οποίο μετέδιδε την αίσθηση της μεγαλειώδους ισχύος του Ρωσικού έθνους.
Στα πρώτα του χρόνια ο ελληνικός κινηματογράφος, αντιμετώπισε ένα σωρό από αντιπαραγωγικούς νόμους, που έκοψαν κυριολεκτικά τα πόδια στους πρώτους κινηματογραφιστές, αναγκαστικά αδράνησε ,π.χ. επί Παγκάλου η αστυνομία απαιτούσε να ελέγχει κάθε ταινία και χρειαζόταν άδειά της για το γύρισμα κάθε σκηνής σ’ ολόκληρη την Ελλάδα, που λειτούργησε και μετά σαν αυστηρή λογοκρισία. [2]
Στην Ελλάδα της χούντας, με τις άγριες διώξεις , τα στρατόπεδα και τις φυλακές εξορίας, σκηνοθέτες και ηθοποιοί ταλαιπωρηθήκανε. Στην περίπτωση του «ο Θιάσος»[3] , 1975,ταυ Θεόδωρου Αγγελόπουλου, που αναφέρεται στην περίοδο μετά τον εμφύλιο, ο σκηνοθέτης υπέβαλε στη λογοκριτική επιτροπή μια άσχετη σύνοψη σεναρίου και συνέχισε τα γυρίσματα με απίθανα τεχνάσματα.[4]
Δεν είχε την ίδια τύχη και η ταινία «Κιέριον»[5] του Δήμου Θέου, η πρώτη ανοιχτά πολιτική ταινία του ελληνικού κινηματογράφου, που καμουφλαρισμένη ως φιλμ νουάρ, αποτελεί μια σύγχρονη μεταφορά της υπόθεσης Πόλκ. Η ταινία απαγορεύτηκε και προβλήθηκε μετά την πτώση της χούντας.
Έντονη ήταν και η αντίδραση για το έργο « Συνοικία το Όνειρο» (1961), σε σκηνοθεσία του Αλέκου Αλεξανδράκη, με την Αλίκη Γεωργούλη, την Αλέκα Παΐζη και τον Μάνο Κατράκη, σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη. Με σενάριο του ποιητή Τάσου Λειβαδίτη και του συγγραφέα Κώστα Κοτζιά, ο Αλεξανδράκης γυρίζει την ταινία με δική του ευθύνη, ενώ όλοι όσοι συνεργάζονται δανείζονται χρήματα για να βγουν τα έξοδα. Η ταινία δημιουργεί πολιτική θύελλα, αντιδράσεις από την τότε κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή , καθώς, σύμφωνα με τον υφυπουργό τύπου της ΕΡΕ Τριανταφυλλάκο ,δυσφημούσε την εικόνα της ευημερούσας Ελλάδας . Η πρώτη προβολή της ταινίας έγινε με επεισόδια, καθώς η αστυνομία αποπειράθηκε να εμποδίσει την είσοδο του κοινού στον κινηματογράφο και η παρακολούθηση της ουσιαστικά κατέληξε να είναι πράξη αντίστασης. [6]
Στα πλαίσια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 2006[7], και στην ομιλία «Αγγίζοντας το κοινό σας», στις 28.11.2006, ο Αλέξανδρος Σεφεριάδης, σκηνοθέτης της ταινίας « ‘Όλα για τίποτα» μίλησε για ένα νέο είδος λογοκρισίας στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο: «Υπάρχουν θέματα, όπως ο εθνικισμός και η ομοφυλοφιλία, τα οποία δεν μπορούμε εύκολα να ακουμπήσουμε, καθώς θεωρούνται ταμπού. Πρόκειται για ένα είδος αυτολογοκρισίας».
Στην ίδια συζήτηση ο Γιώργος Σταμπουλόπουλος, σκηνοθέτης της ταινίας «Πανδώρα», υποστήριξε ότι η μεγαλύτερη λογοκρισία της εποχής είναι η διανομή: «Μπορείς να πεις ό,τι θέλεις με μια ταινία, αλλά το πιθανότερο είναι να μη την δει ποτέ το κοινό, αν δεν αρέσει στους διανομείς».
Η επανάσταση στο διαδίκτυο- blogs
η αντίδραση των bloggers σε περιορισμούς έκφρασης...
Με τη διάδοση του Ίντερνετ ήλθε και η νέα επανάσταση στον τομέα της πληροφόρησης. Εκεί ο καθένας μπορεί να αντλήσει εύκολα οποιαδήποτε πληροφορία, χωρίς κανένα περιορισμό, τουλάχιστον στις περισσότερες χώρες. Όλοι μας δυναμικά μπορούμε να είμαστε χρήστες του διαδικτύου εφόσον έχουμε το στοιχειώδη εξοπλισμό και στοιχειώδεις γνώσεις. Και πια τίθεται το θέμα δικαιώματος επιλογής των ενηλίκων, τα δεδομένα όμως αλλάζουν όταν πρόκειται για ανήλικους. Η οργάνωση « Άρθρο 19» , που δημιουργήθηκε στη Μ.Βρετανία και πήρε το όνομά της από το 19ο άρθρο της Παγκόσμιας Διακήρυξης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων , δρα παγκοσμίως και έχει στόχο την καταπολέμηση της λογοκρισίας , την προώθηση της ελευθερίας της έκφρασης και το δικαίωμα πρόσβασης ακόμα και στις κρατικές πληροφορίες, σε κάθε πολίτη κάθε χώρας.
Πρόσφατα υπήρξε μια αντίδραση από τον blog-οχώρο . O αγγλικός όρος blog προέρχεται από το weblog το οποίο έχει μεταφραστεί στα ελληνικά ως ιστολόγιο. Το weblog είναι επινόηση του Jorn Barger από τον Δεκέμβριο του 1997.[8] Το blog είναι ένα ηλεκτρονικό ημερολόγιο , όπου ο καθένας μπορεί να καταγράφει σκέψεις και απόψεις και είναι ανοικτό και προσβάσιμο σε όλους.
Στην Ελλάδα η περίπτωση του blogme.gr και η σύλληψη του Αντώνη Τσιπρόπουλου [9]-ιδιοκτήτη του blogme.gr- το 2006,πυροδότησε συζήτηση για τη λογοκρισία στα ιστολόγια, καθώς και έντονες αντιδράσεις από την ελληνική μπλογκόσφαιρα. O κ. Τσιπρόπουλος στο site, το οποίο διατηρούσε επώνυμα και χρησιμοποιώντας την τεχνική RSS, αυτόματα αναδημοσίευε κείμενα από ελληνικά blog, δημοσίευσε κείμενο που υπήρχε στο funel.blogspot.com, το οποίο σατίριζε τον κ. Λιακόπουλο. Ο κ. Λιακόπουλος κατέθεσε μήνυση κατά παντός υπευθύνου με αποτέλεσμα τη σύλληψη του «aggregator» κ. Τσιπρόπουλου.
Πιο πρόσφατα, το Φεβρουάριο του 2008, οι ελληνικές σε συνεργασία με τις αμερικανικές αρχές δίωξης ηλεκτρονικού εγκλήματος σταμάτησαν τη λειτουργία του ενημερωτικού blog press-gr.blogspot.com. To συγκεκριμένο blog είχε δεχτεί δεκάδες μηνύσεις προς τους διαχειριστές του blog για κατηγορίες όπως δυσφημίσεις και προσβολές της προσωπικότητας προσώπων της δημόσιας ζωής.
Το ίδιο χρονικό διάστημα ξεκινούν ξανά συζητήσεις και προτάσεις για τη δημιουργία θεσμικού πλαισίου για το Διαδίκτυο στην Ελλάδα. Σε γενικές γραμμές παρόμοια περιστατικά [10] συνεχίζουν να συμβαίνουν με αποτέλεσμα το ζήτημα λογοκρισία στα blog να έρχεται όλο και πιο συχνά στο προσκήνιο. Σαν απάντηση οι Έλληνες bloggers δημιούργησαν και δημοσίευσαν ένα κώδικα δεοντολογίας, το «μανιφέστο των blogs» [11]
Σε πολλές περιπτώσεις θα λέγαμε ότι πρόκειται για δημοσιογραφία πολιτών, πολιτικό σχολιασμό ή διακίνηση πληροφοριών ανεξάρτητες
με όσα κατά καιρούς προβάλλουν τα ΜΜΕ. Αυτοί που γράφουν δεν υπόκεινται σε κανένα έλεγχο , π.χ. ΕΣΡ, και κυρίως,οι περισσότεροι δεν είναι επαγγελματίες δημοσιογράφοι. Όσοι γράφουν έχουν συνήθως ελεύθερη την καταγραφή σχολίων κι άλλοι επιτρεπτή μόνο κατόπιν εγκρίσεως. Έτσι , το τι καταγράφει και δημοσιεύει ο καθένας είναι στην κρίση του , όπως και στην κρίση εκείνου που την/τον διαβάζει και αφήνει σχόλια. Τηρούνται λοιπόν οι βασικοί κανόνες που θέτει ο κάθε ιστοχώρος που φιλοξενεί το ιστολόγιο (blog)
——–
Οι διαφυγές του Μπόρχες
« Ξέρω ότι όλοι τους αντιτίθενται στην ιδέα της λογοκρισίας στα λογοτεχνικά έργα. Όσο για μένα πιστεύω ότι η λογοκρισία μπορεί να δικαιολογηθεί, υπό τον όρο να ασκείται έντιμα και να μη χρησιμεύει για να σκεπάζει καψόνια προσωπικά, φυλετικά ή πολιτικά.»[12]
Στέλλα Ο.Λιάτου
Ιστορικός – Αρχαιολόγος
ΜΑ Μουσειολογίας
[12] Αναστάσης Βιστωνίτης, Λογοτεχνική θεματολογία, ΒΗΜΑ, 9.8.1998
Απολυταρχία και λογοκρισία
Από τα τέλη του 15ου έως και τον 18ο αιώνα, οι κυβερνήσεις στον καθολικό κόσμο προσπάθησαν να ελέγξουν την παραγωγή εντύπων. Για παράδειγμα, ο βασιλιάς Ερρίκος Η΄ το 1543 απαγόρευσε σε άντρες μέσου ή χαμηλού επιπέδου και σε όλες τις γυναίκες , εκτός από αυτές που είχαν ευγενική καταγωγή, την ανάγνωση της Βίβλου.
Στη δε Γαλλία από το 1760 έως το 1790 τα έργα των δημοφιλέστερων συγγραφέων δημοσιεύονταν κυρίως εκτός χώρας, καθώς στο πλαίσιο της απόλυτης μοναρχίας που επικρατούσε, πάνω από 800 συγγραφείς, τυπογράφοι και βιβλιοπώλες φυλακίστηκαν στη Βαστίλη.
Στη λίστα των απαγορευμένων βιβλίων, περίοπτη θέση κατείχαν τα έργα του Ρουσσώ, όπου στηλίτευε τις ανισότητες μεταξύ των ανθρώπων.
Επίσης, ο κυριότερος εκπρόσωπος του Διαφωτισμού, ο Βολταίρος, εξορίστηκε επειδή ήταν υπέρμαχος της ατομικής ελευθερίας και της ελευθερίας του λόγου και της έκφρασης.
Το 1830 στη Γαλλία επιβλήθηκε αυστηρότατη λογοκρισία , η οποία εντάθηκε το 1835, προκειμένου να προστατευτεί η μοναρχία. Αυτό αποτέλεσε ένα από τα αίτια της επανάστασης του 1848. Ένας από τους παραγωγικότερους Γάλλους συγγραφείς μάλιστα, ο Βίκτωρ Ουγκώ, μεγάλωσε τη λίστα των απαγορευμένων βιβλίων με το « Οι Άθλιοι».
Διώξεις και αποκλεισμό Εβραίων υπήρξαν στο απολυταρχικό καθεστώς της Πρωσίας, ενώ στην Ολλανδία ο Σπινόζα διώχθηκε για τις θεωρίες του πάνω στη σχέση πνεύματος και ύλης. Στη δε Ρωσία ο μεγάλος συγγραφέας Φ.Ντοστογιέφσκι, αγωνιστής κι επαναστάτης, εξευτελίστηκε και βασανίστηκε επειδή εναντιώθηκε στην πολιτική του τσάρου Νικόλαου Ά.
Η λογοκρισία απλώθηκε και στη ζωγραφική: σάλος δημιουργήθηκε με την παρουσίαση στο Salon de Paris Το 1863 των έργων του Manet, «πρόγευμα στη χλόη» και «Ολυμπία», τα οποία θεωρήθηκαν άκρως προκλητικά.
Νεώτερα χρόνια
Τη ναζιστική περίοδο δεν ήταν σπάνιες οι περιπτώσεις μαζικής καύσης βιβλίων, όπως αυτή του 1933 στο Βερολίνο, από μια μαινόμενη ναζιστική νεολαία. . Ο κορυφαίος γερμανός πεζογράφος Τόμας Μαν[1], αυτοεξορίστηκε αλλά τα βιβλία του ,σε αντίθεση με εκείνα του αδερφού Χάινριχ, δεν κάηκαν.
Στην Ισπανία , οι φασίστες του Φράνκο το 1936 εκτέλεσαν[2] το μεγάλο αντιφασίστα συγγραφέα και ποιητή Λόρκα[3].
Ο σκοταδισμός , ο νέο-συντηρισμός και ο πουριτανισμός δεν υποχώρησαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και η διάδοση ιδεών μέσω των βιβλίων κυνηγήθηκε άγρια στις νεότερες δεκαετίες.
Στη δεκαετία του ’50 στο χορό μπήκαν και τα έργα επιστημονικής φαντασίας, προκαλώντας συζητήσεις κι αντιδράσεις.
Η νέα μορφή λογοκρισίας είναι το μποϊκοτάζ που έκαναν κατά καιρούς σε βιβλία αλυσίδες βιβλιοπωλείων , καταδικάζοντάς τα είτε σε εμπορική αποτυχία είτε σε περικοπές. Ο «ανένδοτος» αγώνας που κήρυξε η εκκλησία και οι διαδηλώσεις πιστών εναντίον των βιβλίων «Ο Κώδικας ντα Βίντσι» και « Τα Ευαγγέλια του Ιούδα», είναι μια άτυπη μορφή λογοκρισίας.
Η πιο σκληρή χώρα σε αυτό το σημείο είναι η Ιρλανδία , η οποίο δεν έχει επιτρέψει την κυκλοφορία του βιβλίου της Madonna, «Sex».
Δικαίωση και αισιοδοξία συνιστά η βράβευση του Ρώσου συγγραφέα Σολζενίτσιν[4] από τον πρόεδρο Πούτιν το 2007. Ο συγγραφέας αποκάλυψε την ωμότητα στα σταλινικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, με τα έργα «Μια μέρα στη ζωή του Ιβάν Ντενίσοβιτς» και «Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ», προκαλώντας την οργή των σοβιετικών αρχών και τη στέρηση της σοβιετικής του υπηκοότητας το 1974. Τελικά ο συγγραφέας επέστρεψε στη Ρωσία το 1994 , μετά από 20ετή εξορία.
Η λογοκρισία στην ελληνική λογοτεχνία
Στην Ελλάδα η στρατιωτική χούντα λογόκρινε αυστηρότατα ακόμα και τα βιβλία ελλήνων κλασσικών. Η Λυσιστράτη του Αριστοφάνη ήταν απαγορευμένη, καθώς και κάθε έργο που γεννούσε έστω την υποψία ύπαρξης κομμουνιστικών ιδεών. Να σημειωθεί ότι το ίδιο έργο ήταν για πολλές δεκαετίες απαγορευμένο στις ΗΠΑ, με βάση τον ομοσπονδιακό νόμο του 1873 περί αισχρολογίας. [5]Την περίοδο της χολυντας επίσης είχαμε δημόσια καύση βιβλίων του Δ. Σολωμού, Κ.Παλαμά, Ν.Καζαντζάκη και ξένων όπως των Ντοστογιέφσκι, Ζολά, Τολστόι, κά.
Περιπτώσεις παρόμοιων διωγμών σε άλλες χρονικές στιγμές:
- Η πάπισσα Ιωάννα, του Ροΐδη, για βλασφημία.
- Ο τελευταίος πειρασμός, και Καπετάν Μιχάλης , του Καζαντζάκη
- Το ποίημα του James Kirkup , όπου παρουσιάζει το Χριστό πάνω στο σταυρό να κάνει ομοφυλοφιλικές σκέψεις , 1976
- Το Μν, του Μίμη Ανδρουλάκη
- Το 2001 θύελλα αντιδράσεων προκαλεί η προσωρινή απόσυρση του μυθιστορήματος «Ζιγκ ζαγκ στις νεραντζιές» της Έρσης Σωτηροπούλου, με το χαρακτηρισμό του ως πορνογραφικό[6].
Στέλλα Ο. Λιάτου
[2] Ο τάφος του ποιητή δε βρέθηκε ποτέ, παρά τις ελπίδες που έθρεψαν οι έρευνες το 2009.
[3]http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%B5%CE%B4%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%BA%CE%BF_%CE%93%CE%BA%
CE%B1%CF%81%CE%B8%CE%AF%CE%B1_%CE%9B%CF%8C%CF%81%CE%BA%CE%B1
[6] Το χρονικό της προσωρινής απόσυρσης τπου Ζινγκ-Ζανγκ, TA ΝΕΑ, 15.04.08, 25.04.08, 04.05.08
Μία νέα πρόταση : οίκος-Μουσείο
Posted: 21 Αυγούστου, 2011 in Μουσειολογία, ΤέχνηΕτικέτες: μουσείο, μουσειολογία
« Αμέσως μόλις βλέπω πίνακα ανακοινώσεων, προθήκες, βελούδινα σχοινιά , χαλιά και διδακτικά βοηθήματα, ένα χάσμα ανοίγει ανάμεσα σε μένα και στον χώρο. Ένα σπίτι μετατράπηκε σε μουσείο». Αυτή είναι η άποψη του Simon Jenkins, συγγραφέα του « England’s Thousand Best Houses”
Πολλοί επιμελητές ιστορικών σπιτιών θα έλεγαν περήφανοι ότι οι οικίες αυτές δεν είναι μουσεία αλλά μοιάζει σαν να κατοικούνται ακόμα. Όμως σε πολλές από αυτές, που έχουν μετατραπεί σε μουσεία, η όλη προσπάθεια δεν έχει κερδίσει το στοίχημα με την επικοινωνία με τους επισκέπτες τους. Ο επιμελητής σε μουσεία αυτής της μορφής, έχει μια δύσκολη αποστολή: να παρουσιάσει ένα έργο όπου οι ηθοποιοί του δεν είναι πια διαθέσιμοι να βγουν στη σκηνή. Το πρόβλημα αυτό πρέπει να ξεπεραστεί με νέες τεχνικές στην παρουσίαση, ώστε να γίνει εφικτό ένα οπτικοποιημένο μήνυμα από το παρελθόν.
Κάποιοι υποστηρίξουν ότι δεν υπάρχει ανάγκη ερμηνείας σε ένα ιστορικό σπίτι. Οι ιστορικές οικίες διατηρούν το αποτύπωμα των ιδιοκτητών τους, κάτι που πάει πιο βαθειά από τις οικογενειακές φωτογραφίες ή τα λουλούδια. Αν έχεις μια συλλογή αλλά δεν έχεις χώρο ή έχεις το χώρο αλλά χωρίς συλλογή, χρειάζεται ως επιμελητής να είσαι δημιουργικός. Αλλά οι ιστορικές οικίες έχουν και χώρο και συλλογές κι έτσι δίνουν ένα δυναμικό συνδυασμό και την αίσθηση ότι όλα είναι έτοιμα. Είναι δελεαστικό να θεωρήσεις ότι ο χώρος και τα αντικείμενα μιλούν από μόνα τους για το παρελθόν, αλλά σε ποια γλώσσα μιλούν;
Είναι δύσκολο για τους επιμελητές να θέσουν αυτό το ερώτημα ή ακόμα και να το απαντήσουν, απορροφημένοι στην προσπάθειά τους να μην παραπλανήσουν τον επισκέπτη. Και υπάρχουν αρκετά εμπόδια να προσελκύσουν επισκέπτες, που δε θεωρούν ότι θα βρουν κάποιο ενδιαφέρον σε τέτοιους χώρους. [1]
Αλλά καταρχήν , ποια η ανάγκη για ένα νέο μουσείο και μάλιστα σε ένα πεδίο λίγο πειραματικό στον ελλαδικό χώρο ή λανθασμένα ταυτισμένο με το λαογραφικό μουσείο, τη στατικότητα ή και ίσως την σιωπή;
Στην Γερμανία μια μεγάλη έκρηξη είχε συμβεί μεταξύ του 1970 και του 1990, η οποία μπορεί να εξηγηθεί ιστορικά και στηρίζεται στην παράδοση του κράτους σε ομοσπονδιακή μορφή. Τα μουσεία αποτέλεσαν το σύμβολο τοπικού πατριωτισμού, έτσι οι πόλεις έμοιαζαν εκείνη την περίοδο να ανταγωνίζονται στο κτίσιμο κτηρίων κατάλληλων για μουσείο. Από την άλλη πλευρά, αυτός ο μηχανισμός καλλιτεχνικού ανταγωνισμού αλλά και η φιλοδοξία ορισμένων, ευνόησε και την ίδρυση μικρών μουσείων . από τότε μάλιστα που κάθε δήμαρχος ανακάλυψε ότι μπορούσε να κερδίσει πόντους στο δημόσιο προφίλ του με την ίδρυση ενός μουσείου.
Κάτι παρόμοιο μοιάζει να συμβαίνει την τελευταία δεκαετία , όπου οι δήμαρχοι ανακαλύπτουν το ίδιο αβαντάζ για τη δημοτικότητά τους με τη δημιουργία ενός μουσείου.[2]
Τι συμβαίνει όμως όταν δεν πρόκειται ούτε για ιστορική οικία, ούτε για δημόσιο έργο, η δημιουργία ενός μουσείου που αναπαριστά όσο πιο αυθεντικά γίνεται την ατμόσφαιρα ενός αστικού Κεφαλονίτικου σπιτιού σε ένα νέο κτήριο;
Τότε εγεννήθη το «οίκος-Μουσείο»στον Καραβόμυλο Κεφαλονιάς. 
Το μικρό μουσείο αυτό επέλεξε το ίδιο το όνομά του. Δεν πρόκειται για μία ιστορική οικία που μετατρέπεται σε μουσείο, αλλά ούτε για ένα λαογραφικό μουσείο. Πρόκειται για ένα νέο κτήριο, μετά τους σεισμούς τους 1953, μέσα σε ένα καταπράσινο κήπο που φιλοξενεί τα αντικείμενα και έπιπλα τουλάχιστον 2,5 αιώνων ιστορίας, θέλοντας να αποδώσει τιμή σε όλους εκείνους τους προγόνους μας που έκαναν γνωστή την Κεφαλονιά και γενικότερα τον Ιόνιο χώρο, στα πέρατα της γης.
Αποτελεί επίσης το όνειρο ζωής για την Περιστέρα και το Δημήτρη Τόκκα.
Οι εργασίες της πρώτης φάσης ολοκληρώθηκαν και το οίκος- Μουσείο άνοιξε τις πόρτες του στις 6 Αυγούστου 2011, ευελπιστώντας να αποτελέσει ένα παράθυρο στο χρόνο, μια αφετηρία για ένα σύντομο ταξίδι στη μαγική ατμόσφαιρα των παλιών αστικών Επτανησιακών σπιτιών.[3]
Καλοτάξιδο λοιπόν.
[1] Lucy Worsley, Home Truths, Museum journal, May 2004, σσ. 24-27
[2] Pearce S.: Museums in Europe 1992, London: Athlone Press, 1992, σσ.121-122
[3] http://vlahatasamis.blogspot.com/2011/08/blog-post_06.html?spref=fb
-
Art Signals - Costas Evaggelatos
Όταν ο κος Ευαγγελάτος μου είπε να πω δυο λόγια στην έναρξη της έκθεσής του, με έπιασε άγχος. Έβαλα κάτω χαρτί και μολύβι και κατέγραψα τις σκέψεις μου. Βγήκε ένα κείμενο γεμάτο μεγαλόπνοες λέξεις, ωραίο συντακτικό, περίτεχνα σχήματα λόγου, κλπ
Η επόμενή μου κίνηση ήταν …να το σχίσω!
Ξέρετε, όταν ο καλλιτέχνης διαθέτει ταλέντο, χαρακτήρα, καλλιέργεια και δύναμη παλέτας και μυαλού, δε χρειάζονται τα πολλά λόγια.
Όταν τελείωνα τις σπουδές μου και κάπου είδα ένα βίντεο για τον καλλιτέχνη, και διάβαζα άρθρα σε τοπικά κυρίως ΜΜΕ, δεν ξέρω γιατί, είχα σχηματίσει την εικόνα του απλησίαστου, του απροσπέλαστου .
Γνωρίζοντάς τον όμως προσωπικά όλο αυτό κατέρρευσε με το πρώτο του χαμόγελο. Χαμόγελο ψυχής.
* * * *
ΕΠΙΤΥΧΗΣ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ART SIGNALS ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΥ
Κώστας Ευαγγελάτος - Φιλίπ Ζαμέτ
Στη Σύγχρονη Πινακοθήκη villa ΡΟΔΟΠΗ, Μεσολωρά 7 και Βύρωνος στο Αργοστόλι,έγινε με μεγάλη επιτυχία η έναρξη της έκθεσης ART SIGNALS του Κώστα Ευαγγελάτου.Η ιστορικός τέχνης, μουσειολόγος και επιμελήτρια εκθέσεων Στέλλα Λιάτου έκανε αισθητική εισήγηση πάνω στα έργα του καλλιτέχνη, αναφέροντας στο εκλεκτό ακροατήριο που παραυρέθηκε στο άνοιγμα της ετήσιας εικαστικής παρουσίας του Ευαγγελάτου στο γενέθλιο τόπο και χώρο του τα εξής:
« Ανακάλυψα πίσω από τις λέξεις του , και κυρίως πίσω από τα έργα του- γιατί αυτή είναι η γλώσσα επικοινωνίας ενός καλλιτέχνη- ότι κατά καιρούς στη ζωή μας συναντάμε άτομα που μοιάζουν να κινούνται σε κάποιους παράλληλους διαφορετικούς μικρόκοσμους με εμάς. Έτσι κι εδώ. Αυτός ο χώρος είναι η είσοδος σε ένας από αυτούς μέσω των έργων του καλλιτέχνη.
Ειδικά με τα νέα του έργα. Μορφές στο φόντο συνδέουν πραγματικότητα και φαντασία. Ο Άμος Οζ είχε πει ότι κάποιοι συνδέουν τη φαντασία με την ντροπή και την αναξιοπρέπεια. Φοβούνται το τέρας που κρύβουν μέσα τους και που με τη βοήθεια της φαντασίας θα αποκαλυφθεί. Κάποιοι όμως, όπως ο κος Κ.Ευαγγελάτος κοινωνούν τη φαντασία τους σε όλους μας, γιατί μέσα από αυτή ο θεατής έρχεται σε επαφή με τη ζωή , ίσως με τη χαρά ίσως με την αγωνία αλλά σίγουρα με την αγάπη.Οι γυναικείες μορφές του μοιάζουν να ζουν μέσα σε ένα άχρονο τοπίο, αιώνια αθώες και έφηβες. Μοιάζουν να αναδύονται μέσα από σύννεφα μνήμης κι όχι λήθης,
να σχηματίζονται από τα σταλαγματιές χαράς και λύπης,
να χαμογελούν αδιόρατα όχι σαν ψυχρές Καρυάτιδες ,
αλλά μυστικιστικά, σαν Μονα Λίζες,
σαν να κρύβεται στις άκρες των χειλιών τους όχι η σιωπή, αλλά η γνώση.
Η χρωματική παλέτα του είναι κυρίως φωτεινή και αισιόδοξη, υποδηλώνει μέρα καλοκαιριού κρυμμένη κάτω από τις σκιές δέντρων ή τη σκιά ενός κίονα που ξεπροβάλλει θυμίζοντας το παρελθόν μας. Ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις που το χρώμα σκουραίνει , όμως κι εκεί σπάζει από εκρήξεις χρωμάτων, σαν να χάραξε κάποιος τη νύχτα με γυαλί κι έσταξε αίμα και ζωή.Όπως όμως και να μεταφράσει κάποιος τα νέα έργα του καλλιτέχνη- και όσα είπα ήταν η προσωπική μου ανάγνωση- σίγουρα θα νιώσει τη σιγουριά που εκπέμπουν.
Θεωρώ- ή καλύτερα να πω, αισθάνομαι – ότι αποτελούν το πιο ώριμο βήμα του καλλιτέχνη, την Ιθάκη που αναζητούσε. Μετά από αυτά σίγουρα έχει πολλά ακόμα βήματα να περπατήσει στο δρόμο της συνεχούς καλλιτεχνικής αναζήτησης, παρά ταύτα η αίσθησή μου παραμένει ότι τα έργα αυτά θα αποτελέσουν ένα από τα κομβικότερα σημεία της καλλιτεχνικής του διαδρομής.
Κώστας Ευαγγελάτος
Κι ίσως ίσως , οι τελευταίες του δημιουργίες να εκφράζουν τους στίχους από προηγούμενη ποιητική του συλλογή, ΡΟΠΗ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ, με τους οποίους τον έχω συνδέσει στο μυαλό μου άρρηκτα:
“Ανάγλυφα τυπώνω παραστάσεις
συνεύρεσης εφήβου
με την Τέχνη ”Η Θαυμάσια και ατμοσφαιρική εικαστική βραδυά ολοκληρώθηκε με δροσερό κοκτέιλ στον κατάφυτο και ανθισμένο κήπο κάτω από το φως της θερμής πανσελήνου του Ιουλίου.Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι 5 Σεπτεμβρίου 2011.πληροφορίες: 26710 28501,6944621286
η αρχιτεκτονική των μουσείων
Posted: 23 Ιουλίου, 2011 in Μουσειολογία, ΤέχνηΕτικέτες: μουσείο, μουσειολογία
national gallery of modern and contemporary art- Rome
Τις τελευταίες δεκαετίες φαίνεται ότι τα μουσεία χρησιμοποιούν την αρχιτεκτονική ως μέσο για να εδραιώσουν το νέο τους ρόλο, αυτό του χώρου απόλαυσης και ευχαρίστησης .
Το να χρησιμοποιείς και να επενδύεις ένα τεράστιο ποσό σε ιδιαίτερα κτήρια έχει να κάνει λιγότερο με το ρόλο του μουσείου σαν «μη κερδοσκοπικό ινστιτούτο» και περισσότερο με τον εκμοντερνισμό ,που χαρακτηρίζει τη εποχή μας, καθώς και με κυβερνητικές πολιτικές σχετικά με την αναγέννηση οικονομικά υποβαθμισμένων περιοχών.
Φυσικά υπάρχουν και πολλοί άλλοι παράγοντες που έχουν επηρεάσει αυτό το φαινόμενο. Από τη μια πλευρά, κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι αυτά τα κτήρια δίνουν ένα χαρακτηριστικό τόνο στη σύγχρονη αρχιτεκτονική έρευνα , όσο αφορά στο σύνθετο ρόλο του μουσείου. Ταυτόχρονα, αυτές οι κατασκευές βοηθούν το μουσείο να προσδιορίσει τον εαυτό του ως ένα σημαντικό δημόσιο κτήριο ,που εκφράζει μια ευρύτερη πολιτιστική ανάπτυξη, πέρα από κάθε προσπάθεια που έκαναν οι καλλιτέχνες και οι συλλέκτες να ελέγξουν τον κόσμο της τέχνης.
Στη δεκαετία του ’90 τα μουσεία τέχνης παρουσιάζουν μια άνθιση όσο αφορά την αρχιτεκτονική μορφή τους. Καινούριες κατασκευές εμφανίζονται στην Ευρώπη, σε μια προσπάθεια να δικαιολογήσουν την ύπαρξή τους στο όνομα της τέχνης και του καλού του κοινού. Είναι γεγονός ότι νέες κατασκευαστικές φόρμες μουσείων αναπτύχθηκαν μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τόσο στη Β. Αμερική όσο και την Ευρώπη. Μέχρι εκείνη την περίοδο τα κτήρια με την μορφή αρχαίου ελληνικού ή ελληνιστικού ναού, έμοιαζαν να είναι η καταλληλότερη και η πλέον εγκεκριμένη μορφή για ένα μουσείο. Αλλά αυτό ο τύπος δεν είναι αρκετός πια. Τα μουσεία τέχνης ήθελαν να γίνουν ελκυστικά σε νέο, μεγαλύτερο κοινό.
Ήδη πιο πριν, η δεκαετία του ’80 χαρακτηρίζεται από μια μετα-μοντέρνα προσέγγιση της τέχνης: πέρα από την υπάρχουσα τέχνης της ελίτ ένα άλλο είδος είχε παραχθεί από το κοινό και απευθυνόταν στο κοινό, η τέχνη των μαζών. Καλλιτεχνικές υπερπαραγωγές, εκθέσεις που στόχευαν στη μεγαλύτερη κάλυψη και δημοσιότητα για να προσελκύσει το κοινό, αναπτύχθηκαν. Υπό το όνομα της «δημοκρατίας», οι «υπερπαραγωγές τέχνης» προσπάθησαν να μειώσουν τους όρους «εκπαιδευτικό», ελιτιστικό, και ακαδημαϊκό, το οποίο συνόδευε το μουσείο τέχνης στο μυαλό του κοινού. Ήρθε η ώρα όπου τα μουσεία ανέπτυξαν έννοιες όπως τη χαρά, τη διασκέδαση και τη χαλάρωση στο περιεχόμενό τους. Στην προσπάθεια να αποτινάξουν την παλιά εικόνα ενός ιερού χώρου, ανοικτού μόνο σε μια ελίτ τάξη, τα μουσεία έχουν πια εντυπωσιακά και μοντέρνα εστιατόρια και καφετέριες, θέατρα και μαγαζιά.
Δεν είναι ξεκάθαρο αν τα ινστιτούτα ή οι επισκέπτες είναι αυτοί που οδηγούν τις εξελίξεις, αλλά είναι γεγονός ότι οι απαιτήσεις του επισκέπτη έχουν αλλάξει. Δεν αποτελεί πια μια ελιτιστική τάξη υψηλού μορφωτικού επιπέδου αλλά μια ομάδα καλύτερα ενημερωμένη. Ή τουλάχιστον οι επαγγελματίες του χώρου έχουν κατανοήσει ότι χρειάζεται να αλλάξουν τη στάση τους απέναντι στο κοινό τους, με σκοπό να κερδίσουν την προσοχή του και να ικανοποιήσει τις ανάγκες του.
Η χρήση πολυμέσων και της νέας τεχνολογίας για την εικαστική έκφραση έχουν αλλάξει δραματικά την έννοια των μουσείων τέχνης και τώρα πια το κοινό περιμένει ένα περιβάλλον που ικανοποιεί την περιέργειά τους στη μοντέρνα τέχνη και την τεχνολογία σε αυτή, ώστε ένα κτήριο να μπορεί να διασαφηνίσει την ίδια του την ύπαρξη σε άμεση συνάρτηση με τη νέα τεχνολογία
Όμως, τα τελευταία χρόνια είναι φανερό ότι τα μουσεία τέχνης απαιτούν ένα νέο ρόλο και λειτουργία, πιο ελκυστικά για το κοινό και που να βοηθούν στην αναγέννηση ενός ολόκληρου πεδίου, χρησιμοποιώντας την αρχιτεκτονική ως αφετηρία.
Το Guggenheim Μουσείο στο Bilbao και το Lowry Center απέδειξαν ότι η αρχιτεκτονική μπορεί να λειτουργήσει ως ένας επιπρόσθετος – και ίσως και ο κύριος παράγοντας – στην ανασύνταξη του ρόλου του μουσείου τέχνης.
* * *
Κείμενο: Στέλλα Ο.Λιάτου, μέρος της τελικής εργασίας του μεταπτυχιακού M.A. i n Museum and Artefact Studies
Σχέδιο Jean Nouvel για το μουσείο (το Λούβρο της ερήμου) στο Abi Dhabi
Πάντα ήθελα να γράψω κάποια κείμενα σχετικά με την επιστήμη της Μουσειολογίας που αναπτύσσεται και κερδίζει καθημερινά έδαφος. Μια επιστήμη που αναφέρεται στη νέα προσέγγιση πολιτιστικών ιδρυμάτων, όπως είναι το μουσείο. Το μουσείο που σε γενικές γραμμές έχει παραμείνει στη χώρα μας ένας σκονισμένο χώρος , εσωστρεφής και απομονωμένος από το ευρύ κοινό, που περιμένει τους επισκέπτες σα βασίλισσα πάνω στο θρόνος της – απόμακρη, με μια αίσθηση ανωτερότητας.
Προσπαθώντας να επεξηγήσει κανείς κάτι τόσο κοινό στο μυαλό όλων, όσο ο όρος ‘μουσείο’, είναι σαν να προσπαθεί να εξηγήσει τον όρο «δέντρο», για παράδειγμα. Ένα σύνηθες λεξικό ορίζει το μουσείο σαν: « Ένα κτίριο στο οποίο αντικείμενα καλλιτεχνικού, επιστημονικού ή ιστορικού ενδιαφέροντος φυλάσσονται και εκθέτονται».
Η λατινική λέξη museum είχε μια ποικιλία εννοιών μέσα στους αιώνες. Την κλασσική περίοδο σηματοδοτούσε ένα ναό αφιερωμένο στις Μούσες, αυτές τις 9 πνευματώδεις νεαρές θεότητες που προστάτευαν το έπος, την ποίηση, την ιστορία, την τραγωδία, την κωμωδία, τον χορό και την αστρονομία. Το πιο ονομαστό μουσείο της περιόδου εκείνης ιδρύθηκε στην Αλεξάνδρεια τον 3ο αι π.Χ. από τον Πτολεμαίο Σωτήρα, και καταστράφηκε κατά τη διάρκεια πολιτικών αναταραχών τον 3ο αι. μ.Χ.
Αν και η έννοια του μουσείου για τους αρχαίους Έλληνες και τους Ρωμαίους ήταν διαφορετική από την σύγχρονη, όμως και στην αρχαιότητα υπήρχαν δημόσιες συλλογές από αντικείμενα που είχαν ιδιαίτερη αισθητική, ιστορική, θρησκευτική ή μαγική σημασία . Η ιδέα του μουσείου δεν εμφανίστηκε στην Δυτ.Ευρώπη κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, αλλά στον 17ο αιώνα, άρχισε να αναγεννάται η έννοιά του στην Ευρώπη. Η πρώτη χρήση του όρου στην Αγγλία ήταν το 1682 και αφορούσε στην συλλογή παράξενων, σπάνιων και εξωτικών αντικειμένων που ο ευγενής Elias Ashmole παραχώρησε στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Από τις ιδιωτικές συλλογές κρατών και ευγενών, το μουσείο εξελίχθηκε στο δημόσιο επιμορφωτικό ίδρυμα που γνωρίζουμε σήμερα (3). To ICOM (Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων), το 1974 όρισε: « Μουσείο, είναι ένα μη-κερδοσκοπικό, μόνιμο ίδρυμα, το οποίο αποκτά, διατηρεί και συντηρεί, ερευνά και εκθέτει, με σκοπό τη μελέτη, εκπαίδευση και ευχαρίστηση, το υλικό της παρουσίας του ανθρώπου και του περιβάλλοντός του».
Η Ένωση Μουσείων (Museum Association, UK), to 1980, προσπάθησε να δώσει έναν πιο πλήρη ορισμό:
«Ένα μουσείο είναι ένα ίδρυμα το οποίο συλλέγει, διατηρεί, εκθέτει και διαλέγεται υλικό και σχετιζόμενες πληροφορίες για το δημόσιο καλό». Ιδιαίτερη συζήτηση προκάλεσε ο όρος «σχετιζόμενες πληροφορίες» και ο oποίος προστέθηκε μετά από έντονες διαφωνίες. Πολλοί θεώρησαν αυτό τον όρο αρκετά ασαφή.
Κι άλλοι όροι που διατυπώθηκαν από ανάλογους οργανισμούς προκάλεσαν μια μικρή ή μεγαλύτερη μερικές φορές αντίδραση, καθώς προσπαθώντας να αποδιασαφηνίσουν τον όρο Μουσείο και τις λειτουργίες του, κατέληγαν να προκαλούν έναν μικρό αποπροσανατολισμό και να διευρύνουν τις λειτουργίες ενός Μουσείου σε δυσδιάκριτα όρια.
Κέντρα Τέχνης, Επιστημονικά κέντρα και πλανητάρια που διέθεταν μια μικρή συλλογή, οδήγησαν στην ανάγκη διαμόρφωσης ειδικών όρων για κάποιες κατηγορίες ιδρυμάτων ή κέντρων δημιουργίας ή ιστορίας, κλπ.
Πέρα όμως από τις επιμέρους διαφορές όλες οι προσπάθειες είχαν ένα κοινό σημείο: όλοι συμφωνούσαν στον εκπαιδευτικό χαρακτήρα του μουσείου και στο καθήκον τους να διατηρούν και να διαφυλάσσουν συλλογές για το δημόσιο καλό. Η διαφορά είναι ότι στο παρελθόν το ενδιαφέρον επικεντρωνόταν στον σκοπό και στις λειτουργίες του μουσείου, ενώ τώρα στον κοινωνικό του ρόλο, τουλάχιστον όσο αφορά στο χώρο των ΗΠΑ και της Δυτ. Ευρώπης.
Ίσως όμως αυτό που πρέπει να μείνει είναι πως το μουσείο δεν είναι ένα άψυχο κτίριο, με υπαλλήλους υποχρεωμένους να κάνουν ή να μην κάνουν κάτι. Είναι ένας οργανισμός με ανθρώπους που δουλεύουν μέσα και με ανθρώπους που το επισκέπτονται. Και ο,τιδήποτε έχει να κάνει με ανθρώπινο δυναμικό έχει να κάνει με την ψυχή, την ευχαρίστηση και την προσωπικότητα.
Ίσως λοιπόν αναλύοντας τόσο πολύ τον όρο Μουσείο, καταλήξουμε σε μουσεία-Disneylands/ malls κυνηγώντας τους πελάτες, την επιχορήγηση και το κέρδος χάνοντας την ποιότητα αλλά και τον πολιτιστικό ρόλο που έχει να διαδραματίσει.
Προσωπικά, θα προτιμούσα τον όρο, και κατά επέκταση το σκοπό του μουσείου, να διαχέεται από το πνεύμα δηλώσεων σαν της June Jordan, μιας μαύρης ποιήτριας που ηλέκτρισε το κοινό της σε ένα σεμινάριο Μουσειολογίας στο Brooklyn, λέγοντας:
“ δεν μπορείτε να διδάξετε τους ανθρώπους μου τι πρέπει να γνωρίζουν – και πρέπει να γνωρίζουν την Αλήθεια. Και πρέπει να γνωρίζουν ότι τίποτα δεν είναι πιο σημαντικό από την Ανθρώπινη Ζωή »
Κι έκλεισε:
« Οδηγήστε με στο μουσείο και δείξτε μου τον εαυτό μου,
δείξτε μου τους ανθρώπους μου,
δείξετε μου την ψυχή της Αφρικής….»
(Το κείμενό μου αυτό έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό Κεφαλονίτης, Γενάρης 2011)
===========================================================-=========
Πηγές κειμένου:
- Schwarz C., The Wordsworth School Dictionary, (Wordsworth Editions, 1990)
- Alexander E.P., Museums in Motion: an introduction to the history and functions of Museums, (Alta Mira Press, 1996), σσ.6-7
- Abrose T. and Paine C., Museum Basics, (London, Routledge, 1993), σσ.6-8
- Kanavagh G., Museum Provision and Professionalism, (London: Routledge, 1994), σ. 36
- Alexander E.P., Museums in Motion: an introduction to the history and functions of Museums, (Alta Mira Press, 1996), σσ.6-7
Εγκάρσια πτήση
Με αφορμή τη νέα ποιητική συλλογή του ζωγράφου Κώστα Ευαγγελάτου,αλλά και την ονομασία αίθουσας του ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ στο Αργοστόλι, «Κώστας Ευαγγελάτος» με έργα του καλλιτέχνη, θυμήθηκα την πρώτη μας συνάντηση.
Τον είχα «γνωρίσει» ως καλλιτέχνη μέσω των έργων του στα πλαίσια της έκθεσής του Scriptorium 2000 στο θέατρο «Ο Κέφαλος», στο Αργοστόλι Κεφαλονιάς και μου κέντρισε την περιέργεια.
Αργότερα ήρθε τυχαία εντελώς στα χέρια μου η ποιητική του συλλογή « Η Ροπή της μνήμης» , με την οποία ένιωσα συν-ταξιδεύτρια σε έναν περίπατο εικόνων και αισθημάτων.
Και τέλος τον γνωρίζω το καλοκαίρι του 2009 αυτοπροσώπως στη δροσερή αίθουσα της Κοργιαλενείου Βιβλιοθήκης, όπου περνάει ώρες ερευνώντας, όταν επισκέπτεται το νησί.
Με στιβαρή χειραψία και ένα χαμόγελο που έφτανε ως στα μάτια του, με κάλεσε σε ένα νέο ταξίδι: αυτό στο οποίο μας προσκαλεί κάθε καλοκαίρι από το 2000 στην Villa Ροδόπη , έναν χώρο που δημιούργησε ο ίδιος κι όπου εκτός από τις αίθουσες με τα έργα του πραγματοποιούνται και φιλολογικά, μουσικά και θεατρικά δρώμενα στη λίθινη σκηνή του κατάφυτου κήπου του.
Αίθουσα "Κώστας Ευαγγελάτος", ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ, Αργοστόλι
Στις δημιουργίες του κ.Ευαγγελάτου συναντάς ζωγραφικά έργα, εγχαράξεις και τέμπερες, κοσμήματα από φυσικά υλικά της Κεφαλονιάς, πανό και φωτογραφίες και συνειδητοποιείς ότι είσαι αντιμέτωπος με έναν ολοκληρωμένο καλλιτέχνη. «Πάνω από όλα είμαι ζωγράφος», μου λέει. Ένας ζωγράφος που χαρίζει απλόχερα τη δική του ματιά σε έναν ονειρικό κόσμο, ρευστό και ταυτόχρονα στιβαρό, μέσα από χρώματα, γραμμές και μορφές τόσο ιδιαίτερες και ταυτόχρονα τόσο οικείες.
—- Κάθε φορά που τον συναντώ θυμάμαι κάποιους στίχους του από τη συλλογή του «Η ροπή της μνήμης» :
«Ανάγλυφα τυπώνω παραστάσεις
συνεύρεσης εφήβου
με την Τέχνη»
sliatou 